MİKRO YEŞİLLİKLER HANGİ BİTKİLERDEN YETİŞTİRİLİR?
Arş. Gör. Ezgi UYSAL, Arş. Gör. Elif İdil GÖKÇAY (Prof. Dr. Emine AKALIN danışmanlığında hazırlanmıştır)
Mikro yeşillikler, lahana, pancar, hardal, turp, amarant, marul gibi çok çeşitli sebzelerden yetiştirilmektedir.
Buna ek olarak pirinç, yulaf, buğday, mısır ve arpa gibi tahılların yanı sıra nohut, fasulye ve mercimek gibi baklagiller de bazen mikro yeşillikler şeklinde yetiştirilmektedir.
En çok kullanılan mikroyeşiller, aşağıdaki bitki familyalarından tohumlar kullanılarak üretilmektedir:
▪ Brassicaceae familyası: Karnabahar, brokoli, lahana, su teresi, turp ve roka
▪ Asteraceae familyası: Marul, hindiba ve turpgiller
▪ Apiaceae familyası: Dereotu, havuç, rezene ve kereviz
▪ Amaryllidaceae familyası: Sarımsak, soğan, pırasa
▪ Amaranthaceae familyası: Amaranth, kinoa pazı, pancar ve ıspanak
▪ Cucurbitaceae familyası: Kavun, salatalık ve kabak
MİKRO YEŞİLLİKLERİN BESİN DEĞERİ
Mikro yeşillikler genellikle olgun yeşilliklerden veya tohumlardan daha yüksek konsantrasyonlarda vitaminler, karotenoidler ve mineraller gibi fonksiyonel bileşenler içermektedir. Örneğin, kırmızı lahana mikro yeşilleri yüksek miktarda C vitamini konsantrasyonuna sahipken, yeşil daikon turp mikro yeşilleri E vitamini bakımından zengindir.
Bu bitki ve sebzelerin çoğu sağlık yararları ile iyi bilinmektedir. Özellikle Brassica sebzeleri, yüksek oranda glukozinolatlar, karotenoidler ve selenyum gibi bileşikler içerir.
Brassica cinsinin beş mikro yeşil bitkisinin polifenollerinin profili çıkarılmış ve yüksek düzeyde kersetin, kemferol, siyanadin aglikonları ve kompleks hidroksisinnamik ve benzoik asitleri içeren 165 fenolik bileşik bulunmuştur. Mikro filizlerde olgun bitki benzerlerine göre daha karmaşık polifenol profilleri ve daha fazla çeşitlilikte polifenol bildirilmiştir. Ayrıca Brassica mikro filizlerinin makro elementler, K ve Ca ve mikro elementler, Fe ve Zn için iyi kaynaklar olduğunu ortaya koymuştur.
Ticari olarak temin edilebilen 25 mikro filizdeki askorbik asit, karotenoid, filokinon ve tokoferol konsantrasyonları incelenmiştir ve sonuçta farklı mikro filizlerin son derece değişken miktarlarda vitamin ve karotenoid içerdiği ortaya çıkarılmıştır. Analiz edilenler arasından kırmızı lahana, kişniş, garnet amaranth ve yeşil daikon turp mikro filizlerinin, sırasıyla en yüksek askorbik asit, karotenoid, filokinon ve tokoferol konsantrasyonlarına sahip oldukları görülmüştür.
Bir diğer çalışmada, hidrofonik olarak yetiştirilen brokoli, lahana, hardal ve turp mikro yeşilliklerindeki çeşitli antioksidan biyoaktif bileşiklerin ve minerallerin miktarı değerlendirilmiş, turp ve hardal askorbik asit, toplam karotenoidler ve toplam izotiyosiyanatlar için en yüksek biyolojik olarak erişilebilen fraksiyona (BF) sahipken, lahananın, kalsiyum için en yüksek BF değerine sahip olduğu belirtilmiştir.
Yapılan bir çalışmada, mikro yeşil marulun, olgun maruldan (10 haftalık) daha fazla mineral içeriğine (Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Se ve Mo) sahip olduğu belirtilmiştir. Fesleğen ve pazı mikro filizlerinin iyi bir K ve Mg kaynakları olduğu ve mor fesleğenin özellikle askorbik asit miktarının yüksek olduğu, yeşil fesleğen ve kişnişin özellikle beta-karoten ve toplam polifenol bakımından iyi kaynaklar olduğu bildirilmiştir.
Bu görüşlerin aksine, 2016'dan bu yana, bazı sebzelerin olgun yapraklarının, mikro yeşil yapraklardan daha yüksek seviyelerde bazı biyoaktif bileşiklere sahip olduğunun gösterildiği birkaç çalışma da yapılmıştır. Bu çalışmalarda;
● Olgun bezelye, acı bakla ve lahana yapraklarının, bu bitkilerin mikro filizlerinden daha yüksek karotenoid konsantrasyonlarına sahip gösterilmiştir.
● Karalahana ve hardal mikro filizlerinin, olgun muadillerinden daha düşük askorbik aside sahip olduğu kaydedilmiştir.
● Bazı araştırmacılar, hidroponik bir sistemde yetiştirilen mikro filizlerin, aynı türün olgun yapraklarından daha düşük klorofil, karotenoid, fenol ve antosiyanin konsantrasyonuna sahip olduğunu bildirmiştir.
Yine de mikro yeşilliklerin önemli bitkisel besin kaynakları olduğu açıktır. Çok sayıda çalışmada yüksek oranda biyoaktif madde taşıdıkları ortaya konulmuştur.
.jpg)
Commentaires